O Instituto de Medicina Legal de Galicia rexistrou en 2024 case 34.000 solicitudes de pericias médicas, psicolóxicas e sociais, un 34 % máis que en 2023

Santiago de Compostela, 10 de xullo de 2025

O director xeral de Xustiza, José Tronchoni, e a directora do Instituto de Medicina Legal de Galicia (Imelga), Noemí Morte, presentaron hoxe, en rolda de prensa, os datos correspondentes á memoria de actividade do instituto en 2024, tanto no ámbito da clínica forense, que abarca as pericias demandadas polas autoridades xudiciais en suxeitos vivos, como no de patoloxía forense, centrado nas causas e circunstancias da morte.

Este instituto concentra a pericia pública oficial médico-legal, de psicoloxía e de traballo social forense. Dispón de sete subdireccións, unha en cada unha das sete cidades galegas, e conta con 141 profesionais entre médicos forenses, psicólogos, traballadores sociais, funcionarios dos corpos xerais e auxiliares de autopsia.

Segundo a memoria publicada na web, o Imelga rexistrou en 2024 na súa actividade pericial 33.967 solicitudes, o que supón un aumento do 34,4 %. Este crecemento reflicte a consolidación do Imelga como peza clave na Administración de Xustiza e como referente estatal en atención forense. Ademais, durante 2024 emitíronse 27.188 informes definitivos, cun incremento do 20 % e cun 81,6 % de resolución.

A actividade médica forense representou o 91,6 % da demanda total, cunha carga maioritaria no eido da clínica (78,1 %), seguida da patoloxía forense (10,5 %), mentres que a pericia psicosocial supuxo un 8,4 % e a extraxudicial un 3 %. En números absolutos, das máis de 33.967 pericias solicitadas, 26.530 foron médicas, 3.579 de patoloxía forense, 2.838 psicosociais e 1.020 extraxudiciais.

O ámbito da clínica forense engloba todas as pericias médicas, xudiciais e extraxudiciais e as dos equipos psicosociais (psicolóxicas ou de traballo social) que son demandadas por xuíces, tribunais e fiscalías. Dentro desta categoría, a pericia médica, cun total de 26.530 probas solicitadas, segue a ser a principal no seo do Imelga e representa case o 88 % da demanda. Divídese principalmente en dúas áreas: a de avaliación de dano corporal, é dicir, a avaliación de lesións, e outra de psiquiatría forense.

No caso das valoracións do dano corporal foron 9.409 solicitadas, o 35,5 % da pericia médica. A máis demandada foi por agresións ordinarias -6.447- e, a continuación, os 1.220 casos por agresións de violencia sobre a muller.

Canto ás valoracións psiquiátricas forenses, rexistráronse 14.432 peticións o ano pasado, que supoñen máis da metade da actividade e un 15 % máis que o ano pasado. Neste ámbito, as 5.192 valoracións de medidas de apoio representan un 36 % da actividade e séguenlle, como os supostos máis demandados, os internamentos involuntarios, tanto hospitalarios como residenciais, con máis de 3.000 pericias demandadas en cada caso. De feito, estes tres ámbitos representan case o 80 % de solicitudes nesta área. Canto aos casos de maior incremento destacan as solicitudes de valoración de dano psíquico, que medraron nun 67 % ao pasar de 165 a 218.

Por outra parte, no que se refire ás pericias psicosociais, nas que participan psicólogos e traballadores sociais, recibíronse 2.838 solicitudes, o triplo que as 866 de 2023. Neste eido cómpre sinalar a emisión de 1.721 informes, con máis do dobre de probas preconstituídas -de 148 a 349- nos menores para garantir a súa privacidade durante as súas declaracións, no marco do proxecto Xustiza Amable, que inclúe a transformación das salas Gesell nas cidades. Trátase de espazos confortables e amables para practicar as dilixencias xudiciais, onde os menores poidan sentirse seguros e cómodos á hora de prestar declaración ou someterse a probas.

Outro dos aspectos recollidos na memoria fai referencia á actividade do Imelga no ámbito da violencia sobre a muller e céntrase en tres áreas: a asistencia as vítimas de violencia sexual como actividade de garda, con resposta inmediata; a valoración da violencia física no contexto da valoración de dano corporal; e a valoración integral da violencia de xénero, levada a cabo polas Unidades de Valoración Forense Integral (UVFI), que comezaron a funcionar en todas as subdireccións en 2023. Estas unidades están conformadas por profesionais da medicina, da psicoloxía e do traballo social forense co fin de construír un sistema probatorio de calidade nos casos de violencia de xénero e sexual, baseado nunha avaliación multidisciplinar das persoas, das contornas e das circunstancias.

A memoria constata que o número de periciais multiplicouse por tres nas valoracións integrais realizadas polas UVFI ata sumar 310, mentres que, no que se refire ás valoracións de dano corporal rexistráronse 1.190, cun incremento do 60 %. No que se refire á violencia sexual, en termos xerais, houbo un incremento da asistencia aos casos de agresión sexual no Imelga dun 30 % respecto ao ano anterior, con 543 casos.

Servizo de Patoloxía forense

Canto ao servizo de Patoloxía Forense, este encárgase de todas as pericias que teñen por obxecto coñecer a causa e circunstancias da morte nos casos de morte violenta ou sospeitosa de criminalidade. Así, mantívose estable o volume de traballo con 2.008 mortes investigadas, divididas practicamente a partes iguais entre autopsias que se consideraron mortes naturais (1.002) e violentas (1.006). Rexistráronse 1.364 autopsias, 1.463 levantamentos de cadáver ou 2.374 informes emitidos.

As mortes naturais estúdanse cando se presentan de xeito rápido e inesperado, sen que haxa sospeitas de criminalidade. Nestes casos, a causa máis frecuente foi a patoloxía cardiovascular, cun 74 % do total e 745 casos. A continuación, e con moita diferenza, sitúanse outras causas como patoloxías respiratorias ou dixestivas. No caso das mortes violentas, a meirande parte debéronse a caídas, con 258, unha cuarta parte do total.

Innovación e colaboracións

Noemí Morte destacou a aposta do Imelga pola innovación e o desenvolvemento de ferramentas dixitais, o que repercute na mellora da efectividade ao obter máis cantidade de datos. Puxo como exemplo a posta en marcha da nova sala de autopsias da Cidade da Xustiza de Vigo, con nivel de bioseguridade III, única en Galicia.

Nesta liña, lembrou tamén o proxecto impulsado pola Xunta no marco do Libro de Autopsias Dixital, a través do que o Imelga conecta de forma automatizada coa base de datos do INE grazas ao Robot INE, unha ferramenta de intelixencia artificial recoñecida pola Axencia Galega de Innovación (Gain). Na aposta do Imelga pola dixitalización inclúese ademais o inicio da xeorreferenciación de datos de violencia de xénero ou sexual, de accidentes de tráfico ou suicidios ofrecendo mapas por partidos xudiciais para estudos preventivos e colaboracións institucionais grazas á plataforma Simelga, que tamén permite xestionar citacións e realizar interconsultas seguras.

Por outra parte, a memoria de 2024 pon en valor a colaboración entre o Imelga e outros organismos, o que pon de manifesto o valor dos datos das investigacións realizadas. Por exemplo, co Servizo Galego de Saúde (Sergas) da Consellería de Sanidade, o instituto colabora a través dun convenio en materia de violencia ou agresión sexual, e para a realización doutras actividades de interese sanitario, asinado en xullo do ano pasado. O acordo afonda na elaboración de protocolos, a formación dos profesionais e o intercambio de datos en prevención de suicidios ou mortes consecuencia de reaccións adversas a drogas de abuso, así como a xestión de certificados de defunción ou a prevención da morte súbita. Co Sergas tamén participa no Programa de prevención e posvención das condutas suicidas en Galicia e, por outra parte, intervén no Consello interdepartamental de coordinación para a prevención destes casos.

Ademais, o Imelga colaborou en 2024 coa Axencia Galega de Emerxencias nun simulacro de accidente aéreo en Santiago ou coa activación preventiva para a DINA da Comunidade Valenciana, e coa Dirección Xeral de Tráfico, para compartir os resultados das análises toxicolóxicas en mortes por accidentes de tráfico e tamén de cara a impulsar medidas preventivas.

Durante 2024, o organismo mantivo tamén o seu compromiso coa formación continuada dos profesionais e intensificou a súa actividade formativa e investigadora, con cursos especializados na Escola Galega de Administración Pública (EGAP) e no Centro de Estudos Xurídicos, convenios con centros de Formación Profesional e universidades, e participación en eventos clave sobre saúde mental, violencia e coordinación forense. Ademais, iniciouse o proceso para a acreditación docente MIR.